Sáng ngày 05/9/2025, trong khuôn khổ Diễn đàn Xuất khẩu 2025 với chủ đề “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế”, Hội thảo chuyên đề “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu” đã chính thức diễn ra. Sự kiện do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp cùng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài - Bộ Công Thương tổ chức.

Hội thảo có sự tham dự của ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC; ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics Thành phố Hồ Chí Minh (HLA); ông Bùi Tuấn Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II; bà Florence Lee, Đại diện của Geodis khu vực châu Á Thái Bình Dương, cùng 160 đại diện từ các doanh nghiệp xuất khẩu và đơn vị logistics.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC, nhấn mạnh phát triển logistics “xanh” là xu hướng tất yếu và tiêu chí quan trọng trong đánh giá sự phát triển bền vững của ngành. Doanh nghiệp áp dụng logistics xanh sẽ gia tăng khách hàng, nguồn thu, cắt giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh. Xu hướng này ngày càng được Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp chú trọng, thể hiện qua đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống đường cao tốc và cảng biển trọng điểm, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí vận chuyển và tiếp cận dịch vụ hiện đại, thân thiện môi trường.

Các doanh nghiệp logistics Việt Nam cũng đang đổi mới vận hành, mở rộng hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, phản ánh bước chuyển tích cực trong thích ứng với yêu cầu toàn cầu và thị trường xuất khẩu. Với những doanh nghiệp đã đặt mục tiêu phát triển logistics xanh, cần thường xuyên cập nhật chiến lược, thay thế phương tiện cũ bằng phương tiện thân thiện môi trường, tối ưu kho bãi qua công nghệ GPS, phát triển công nghệ lạnh để bảo quản hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.

Ông Trần Phú Lữ cũng đề xuất Chính phủ xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp đặc thù từng địa phương, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa thuận lợi tiếp cận vốn, mở rộng thị trường, đào tạo và thông tin. Đồng thời, cần bố trí ngân sách hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, hoàn thiện hạ tầng logistics xanh, đầu tư và quy hoạch kho bãi, qua đó nâng cao sức cạnh tranh bền vững cho toàn ngành.

Theo ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch HLA, dù Việt Nam đã xếp hạng 43/139 về Chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI), ngành vẫn tồn tại hạn chế về hạ tầng và dịch vụ, gây lãng phí và phát thải carbon. Trên bình diện quốc tế, áp lực lớn đến từ EU với Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), áp dụng từ năm 2026, buộc doanh nghiệp xuất khẩu phải nộp chứng chỉ tương ứng lượng phát thải, và Chỉ thị CSDDD yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn ESG trong toàn chuỗi cung ứng. Những quy định này đang tái định giá carbon toàn cầu, biến logistics xanh thành “giấy thông hành” thương mại: tuân thủ là điều kiện cần, minh bạch và phát thải thấp là điều kiện đủ để doanh nghiệp Việt chinh phục thị trường.

Ông Lộc dẫn chứng cảng Tân Cảng Cát Lái đã tiết kiệm 1,5 - 2 triệu USD nhiên liệu/năm, giảm mạnh khí thải nhờ ePort và cẩu điện; ứng dụng AI trong vận tải giúp giảm 15% nhiên liệu và 25% thời gian giao hàng. Tuy vậy, sự phụ thuộc vào đường bộ và hạ tầng thiếu kết nối vẫn là thách thức lớn.

Để khắc phục, HLA kiến nghị xây dựng bộ tiêu chí đo lường logistics xanh quốc gia; ban hành chính sách tài chính xanh như tín dụng ưu đãi, giảm thuế nhập khẩu xe tải điện và thiết bị tiết kiệm năng lượng, giảm thuế thu nhập cho doanh nghiệp đạt chứng nhận xanh. Đồng thời, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon, tạo nguồn lực tái đầu tư công nghệ sạch.

Về hạ tầng, Chính phủ cần đẩy nhanh dự án trọng điểm, ưu tiên kết nối đa phương thức và xây dựng “Hệ sinh thái Dữ liệu Logistics” chung cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Về nhân lực, cần cải cách đào tạo theo mô hình hợp tác ba bên Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp, kết hợp hội thảo, diễn đàn để nâng cao nhận thức về xu hướng xanh toàn cầu.

Tại Hội thảo, ông Bùi Tuấn Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II, cho biết trước áp lực từ lưu lượng giao thương tăng nhanh, ngành Hải quan đã thực hiện cuộc cách mạng số hóa toàn diện. Hệ thống VNACCS/VCIS từ năm 2014 trở thành “xương sống”, rút ngắn thời gian thông quan luồng xanh chỉ còn 1 - 3 giây. Cùng với đó, Cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN cho phép doanh nghiệp nộp một bộ hồ sơ điện tử duy nhất, trao đổi C/O mẫu D điện tử, loại bỏ hoàn toàn bản cứng. Hệ thống nộp thuế điện tử 24/7 giúp hàng hóa thông quan ngay sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính, còn Hệ thống giám sát tự động (VASSCM) kết nối hải quan với cảng, kho bãi, theo dõi minh bạch quá trình hàng hóa ra vào, giảm thủ tục thủ công.

Hướng đến mục tiêu “Hải quan số, Hải quan thông minh” vào năm 2030, Hải quan sẽ ứng dụng AI, Big Data, Blockchain. Ông Hải dẫn chứng: nhờ phân tích AI, Hải quan Bahamas đã thu hồi hơn 115 triệu USD thuế gian lận; doanh nghiệp ứng dụng AI giảm 15% chi phí logistics, cải thiện 35% tồn kho và nâng 65% dịch vụ.

Ông Hải nhấn mạnh, doanh nghiệp cần chủ động tham gia hệ sinh thái số: cập nhật kịp thời quy định pháp luật, chuẩn bị hồ sơ chính xác, đào tạo nhân sự có kỹ năng vận hành hệ thống, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan Hải quan để xử lý vướng mắc nhanh chóng và xây dựng quan hệ đối tác tin cậy.

Thông qua Hội thảo “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu”, ITPC kỳ vọng sẽ tạo không gian kết nối, trao đổi và tăng cường hợp tác giữa cơ quan, doanh nghiệp logistics và các đối tác xuất nhập khẩu cùng nhau tìm ra các giải pháp logistics hiệu quả, thích ứng linh hoạt và thân thiện với môi trường. Từ đó, doanh nghiệp có thể định hướng để điều chỉnh chiến lược logistics, mở rộng kết nối và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường khu vực và toàn cầu.